Een koninklijk schouderklopje
Speciaal voor iemand die iets bijzonders heeft gedaan voor de Nederlandse samenleving. En wat Paul deed in zijn tijd als hoofdopleider van de postacademische beroepsopleiding tot orthopedagoog-generalist bij RINO Zuid, was zeker bijzonder. ‘De opzet van de opleiding voelt echt als een teamactiviteit. We hebben de instellingen meegenomen in het besef dat de orthopedagoog-generalist echt toegevoegde waarde heeft. Die onderscheiding bevestigt dat. En natuurlijk ook de BIG-registratie van het beroep die kort hierna volgde. We hebben in zo’n 10 jaar het vak weer neergezet, het belang ervan aangegeven en goed laten indalen. Maar over die toegevoegde waarde van de orthopedagoog-generalist waren 15 jaar daarvoor nog wat twijfels, toen ik bij toenmalig directeur Dré Bosma aan zijn bureau stond.’

Toen | Is er wel behoefte aan een OG-opleiding in Zuid-Nederland?
Die vraag kreeg Paul toen hij met zijn idee voor de opzet van de opleiding bij RINO Zuid aanklopte. Hij werkte er al eens eerder als docent voor de cursus kinder- en jeugdpsychiatrie. Die gaf hij samen met zijn collega’s van Herlaarhof. En hij was lid van de Commissie Kwaliteit en Onderwijs van de NVO (Nederlandse Vereniging van Pedagogen en Onderwijskundigen), een commissie die bijdroeg aan de visieontwikkeling van de NVO. Er was wat achterstand in de ontwikkeling van orthopedagogen in die tijd. Mede daarom heeft de NVO eind jaren ’90 de registratie voor orthopedagoog-generalisten in het leven geroepen. Ik dacht: dat is allemaal leuk en aardig, maar je kunt alleen in Leiden en Groningen de opleiding tot orthopedagoog-generalist volgen. Dus Zuid-Nederland bleef daarin achter. De NVO zei toen: als je het belangrijk vindt, organiseer dan wat. Ik ging naar Dré met mijn idee.’ Op dat idee reageerde Dré niet meteen heel positief. Was er wel behoefte aan zo’n opleiding? Hij zei: ‘Weet je wat? Als jij kunt laten zien dat er voldoende belangstelling voor de opleiding is, ga ik het overwegen. Paul organiseerde een bijeenkomst en nodigde meer dan 100 instellingen uit.

Een opleiding tot orthopedagoog-generalist? Dat lijkt ons fantastisch!
‘Tot onze verbazing kwam meer dan de helft van de instellingen op de bijeenkomst af. Iedereen vond het idee fantastisch. De jeugdzorg had dit ook hard nodig.’ Onder twee voorwaarden mocht Paul de opleiding mee vormgeven. ‘De eerste voorwaarde was grappig genoeg dat de opleiding dezelfde structuur kreeg als de GZ-opleiding. Dat vond ik prima, want die opzet werkte goed. En de tweede voorwaarde was dat de opleiding geen concurrentie met de GZ-opleiding oproept. Nou, dat is gelukt. De opleiding wijkt namelijk 100% af. Want het is een essentieel ander vak, dezelfde onderwerpen worden heel anders benaderd’ Toen de opleiding klaar was heeft hij eigenlijk vanaf de eerste dag goed gelopen. Alle 18 opleidingsplaatsen zaten elk jaar opnieuw weer vol. ‘We werkten op een gegeven moment zelfs met wachtlijsten.’

Genieten van al dat enthousiasme
‘Ik heb altijd de ruimte en het vertrouwen gekregen om de opleiding goed op te zetten. Met een heleboel medewerking en enthousiasme van onder andere Rachel Sistermans (Hoofd BIG-opleidingen RINO Zuid). We hebben veel samen gedaan.’ Dat enthousiasme is ook wat Paul het meeste bijblijft als hij terugdenkt aan zijn periode als hoofdopleider: ‘Het groeiende begrip en enthousiasme bij de instellingen in Zuid-Nederland. Het enthousiasme van docenten die zich spontaan aanmeldden om les te geven binnen de opleiding. Het enthousiasme van de deelnemers. Dat vond ik elk jaar weer een feest: om te zien hoe deelnemers groeiden in hun denken als echte orthopedagoog-generalisten.’

Sabine van Gent, directeur van RINO Zuid: 'Ik ben enorm trots op de opleiding tot orthopedagoog -generalist, die alweer 15 jaar geleden is opgezet. Mooi hoe Paul vertelt over het ontstaan van deze opleiding. Op de foto staan alle ‘generaties’ hoofdopleiders van de opleiding tot orthopedagoog-generalist bij elkaar. Ron volgde Paul op. Tijs en Angelique zijn de huidige hoofdopleiders.'

Vlnr: Angelique Peters, Ron Scholte, Paul Termaat en Tijs Kleemans

Nu | Het vak staat weer en dat is hard nodig
‘RINO Zuid deed echt baanbrekend werk. De opleidingsstructuur werd namelijk 1 op 1 overgenomen in het toetsingskader van het ministerie waarin alle eisen staan voor de BIG-registratie van het beroep orthopedagoog-generalist. Dat is natuurlijk een groot compliment. Inmiddels zijn alle OG-opleidingen door de minister erkend.’ Die erkenning is hard nodig, want met de jeugdzorg gaat het, op zijn zachtst gezegd, niet goed. ‘Het is dramatisch in de jeugdzorg. De jeugdpsychiatrie en jeugdhulpverlening zijn in 2015 op één hoop gegooid, bij gemeentes beland én er ging een bezuinigingsslag overheen. Vanaf toen is het in mijn ogen volstrekt uit de hand gelopen. De jeugdpsychiatrie is een medisch specialisme maar is teruggebracht tot een gemeentetaak. Kinderen en jongeren krijgen nu onvoldoende of te laat zorg waardoor problemen groter worden. En door grotere problemen is er meer behoefte aan gesloten instellen die vaak averechts werken. Het belang van genoeg orthopedagoog-generalisten wordt dus helaas steeds groter. In de jeugdhulpverlening, kinder- en jeugdpsychiatrie, het onderwijs en de gehandicaptenzorg. Dat zijn vier gebieden waar de orthopedagoog-generalist veel werk kan doen en hard nodig is om goede kwaliteit te leveren.’

Straks | RINO Zuid en andere opleidingsinstellingen zijn hard nodig
‘Ik verwacht niet veel van het nieuwe kabinet. De nieuwe bezuinigingsplannen voor de jeugdzorg zijn al goedgekeurd. Dat vergroot de noodzaak van goed opgeleide psychologen en orthopedagogen. Mijn wens zou zijn dat die twee meer met elkaar gaan samenwerken. Ook op het niveau van beroepsverenigingen. Ik denk dat we die combinatie namelijk heel hard nodig gaan hebben in de toekomst. RINO Zuid is daarvan een mooi voorbeeld: zij biedt de opleiding tot GZ-psycholoog en orthopedagoog-generalist onder één dak. Die samenwerking heb ik altijd al heel sterk gevonden.’

De beroepsopleiding tot orthopedagoog generalist, wordt inmiddels aangeboden in een samenwerkingsverband tussen RINO Zuid en RadboudCSW, onder de naam OG ZON. Jaarlijks starten ruim 40 deelnemers met de opleiding. Wil je meer weten over deze opleiding kijk dan op: Bezoek de website van OG ZON.

Meer interviews lezen in het kader van ons 40-jarig bestaan?