In de gevangenis van Heerhugowaard werkt Marieke Visser als Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige (SPV) met een doelgroep die zelden ‘standaard’ is. Ze is inmiddels drie jaar werkzaam binnen de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) en volgde recent de modules Risicomanagement en Netwerk- en systeemgericht werken. ‘Die training gaf me vooral veel herkenning en bevestiging. Dat ik het goed aanpak.’

Van GGZ naar gevangenis

Vijftien jaar geleden begon Marieke haar loopbaan in de GGZ in Hoorn. Inmiddels voelt ze zich helemaal thuis in het gevangeniswezen. ‘Een goede recruiter maakte me nieuwsgierig. Ik wist niet eens dat er SPV’ers in de gevangenis werkten! Maar ik dacht direct: daar kun je echt iets betekenen. En dat is ook zo. Veel mensen hier zijn zorg vermijdend of vastgelopen in de GGZ. Hier krijg je de kans om het verschil te maken.’

De gevangenis in Heerhugowaard telt zo’n 270 gedetineerden. ‘Dat is relatief klein, waardoor je eigenlijk iedereen wel kent. Dat maakt samenwerken makkelijker, ook met ketenpartners zoals de reclassering en casemanagers.’

Modules: bevestiging en verdieping

Vanuit DJI nam Marieke deel aan verplichte scholing. ‘Vroeger hadden we de opleiding tot justitieel verpleegkundige, maar die bestaat niet meer. Nu zijn er losse modules. Als SPV had ik daarin de meeste verplichtingen, maar ik was er ook gewoon nieuwsgierig naar. Wat komt er langs, wat kan ik eruit halen?’

Voor haar waren de modules vooral een bevestiging van haar werkwijze. ‘Toen ik hier begon, moest ik zelf veel uitzoeken. Er lag een archiefkast met aantekeningen van mijn voorganger, en daarmee ben ik aan de slag gegaan. Tijdens de module Risicomanagement bleek dat ik veel zaken goed had ingeschat en uitgezocht. Dat gaf vertrouwen.’

Praktijkvoorbeelden die blijven hangen

De modules zitten vol met casuïstiek uit de praktijk, vaak verweven met theorie. ‘Natuurlijk komt dan de zaak van Michael P. langs. Dat is een cruciale casus geweest binnen justitie, waaruit de Wet straffen en beschermen is voortgekomen. Die benadrukt het belang van volledige overdracht van informatie en samenwerking met ketenpartners. Dat raakt je, want het laat zien hoe groot de gevolgen kunnen zijn als dat niet goed gebeurt.’

Ook eigen casussen kwamen aan bod. ‘Ik bracht iemand in die simuleerde dat hij invalide was, om zo onder zijn TBS uit te komen. Dat zijn ingewikkelde, maar interessante dilemma’s.’

Werken in een andere wereld

Werken binnen justitie is wezenlijk anders dan in de reguliere GGZ. ‘Je zit hier in een verplicht kader, maar het is weer anders dan de Wet verplichte ggz buiten. Zo mag ik binnen geen dwangmedicatie geven, ook niet als iemand daar buiten al een zorgmachtiging voor had. Dat zijn enorme verschillen.’

Marieke mistte soms wel verdieping in de modules. ‘Voor mij, met drie jaar ervaring bij DJI, mocht het best wat dieper gaan. Zeker op het gebied van wet- en regelgeving. Wanneer schuurt het? Hoe zit het met AVG versus de Wet straffen en beschermen? Daar worstelen we allemaal mee.’

Wat blijft hangen?

Wat Marieke vooral meeneemt, is de wens om zich verder te verdiepen in risicotaxatie. 'Ik wil graag de cursus HKT-R doen. Die gaat in op de verschillende leefgebieden van een gedetineerde en biedt inzicht in waar nog winst te behalen valt. Eigenlijk is die bedoeld voor psychologen, maar ik weet zeker dat ik er als SPV ook veel aan heb.’

Toch kijkt ze positief terug. ‘De modules zijn vooral waardevol voor nieuwe collega’s. Het is een mooie manier om met anderen in gesprek te gaan en elkaar beter te leren kennen. En de docenten waren echt leuk – dat maakt ook veel uit.’

Met een lach sluit Marieke af: ‘In de gevangenis moet je ánders denken. Veiligheid is hier altijd prioriteit, maar binnen die kaders proberen we het verschil te maken. En dát maakt het werk boeiend én belangrijk.’